Γράφει ο Νικόλαος Μανούδης, Γεωπόνος, Τ. προϊστάμενος της Δ/νσης Εγγείων Βελτιώσεων Ν. Μαγνησίας
Παρακολουθώ με μεγάλη προσοχή τα τεκταινόμενα γύρω από το θέμα της διαχείρισης του νερού στις περιφερειακές ενότητες του Δήμου Βόλου το οποίο τείνει να φύγει από την ουσία του και να εξελιχθεί σε πολιτικό δηλ. εκτός θέματος.
Η μακρά εμπειρία μου λόγω της επί 30 έτη ενασχόλησής μου με το αντικείμενο ως γεωπόνος και μετέπειτα προϊστάμενος της καθ’ ύλην αρμόδιας υπηρεσίας (Δ/νση Εγγείων Βελτιώσεων) θεωρώ ότι μου δίνει το δικαίωμα να εκφράσω την άποψή μου όσο είναι εφικτό στον περιορισμένο χώρο μιας επιστολής και είμαι στη διάθεση κάθε αρμοδίου για περαιτέρω συζήτηση – ενημέρωση.
Η άρδευση στο Νομό Μαγνησίας γίνεται είτε μέσω ιδιωτικών αρδευτικών δικτύων τροφοδοτούμενα από νερό γεωτρήσεων είτε μέσω συλλογικών δικτύων (Δημοτικών, Τοπικών Οργανισμών Εγγείων Βελτιώσεων. κλπ) τα οποία εξυπηρετούνται είτε από νερό γεωτρήσεων είτε από πηγαία νερά.
Ο κάτοχος ενός ιδιωτικού αρδευτικού δικτύου επιβαρύνεται με το κόστος της πλήρους εγκατάστασης του δικτύου δηλ. ανόρυξη γεώτρησης, εξοπλισμός με αντλητικό συγκρότημα, σωλήνες, καρούλι ή οποιοδήποτε άλλο σύστημα άρδευσης και στη συνέχεια επιβαρύνεται με το κόστος απόσβεσης του έργου, το κόστος λειτουργίας και συντήρησής του.
Τα συλλογικά αρδευτικά δίκτυα κατασκευάζονται από το Δημόσιο ή από τους ΟΤΑ με επιβάρυνση των φορολογουμένων και ο έχων δικαίωμα άρδευσης επιβαρύνεται μόνο με το κόστος λειτουργίας-συντήρησης και διοίκησης του αρδευτικού δικτύου.
Επομένως η επιβάρυνση ανά μονάδα προϊόντος είναι πολύ μικρότερη στα συλλογικά δίκτυα και όσοι έχουν την τύχη να αρδεύουν από αυτά βρίσκονται σε πλεονεκτικότερη θέση.
Στις πεδινές Δημοτικές ενότητες του Δήμου Βόλου η άρδευση γίνεται αποκλειστικά από νερό γεωτρήσεων. Επομένως το κόστος άρδευσης ανά ώρα στα συλλογικά δίκτυα αυτών των περιοχών θα πρέπει να καλύπτει την αξία του ηλεκτρικού ρεύματος, το κόστος απόσβεσης των γεωτρήσεων και όλου του μηχανολογικού εξοπλισμού και τα έξοδα διοίκησης του έργου. Ετσι οι χρήστες αυτών των δικτύων ωφελούνται διπλά αφού αφενός δεν επιβαρύνονται με το κόστος αγοράς – κατασκευής του αρδευτικού έργου και αφετέρου δεν ασχολούνται καθόλου με την συντήρησή του.
Το κόστος ανά ώρα άρδευσης είναι πολύ εύκολο να υπολογισθεί αφού υπάρχουν όλα τα οικονομικά στοιχεία από τις προηγούμενες χρονιές.
Επομένως για τις περιοχές αυτές δεν υπάρχει θέμα αντιπαράθεσης. Οι χρήστες θα καλύπτουν όλα τα έξοδα λειτουργίας – συντήρησης – απόσβεσης και διοίκησης του κάθε συλλογικού δικτύου.
Στις ορεινές δημοτικές ενότητες το θέμα είναι πολύπλοκο επειδή:
1. Στις περιοχές αυτές η άρδευση γίνεται από πηγαίο νερό.
2. Η χρήση και οι κανόνες που διέπουν το καθεστώς άρδευσης ορίζονται πολλάκις από έγγραφα που πολλές φορές ανάγονται στην εποχή της Τουρκοκρατίας.
3. Η μακροχρόνια αποκλειστική χρήση του νερού έχει δημιουργήσει στους κατοίκους της περιοχής τη νοοτροπία ιδιοκτησιακού καθεστώτος στις πηγές.
Τα αρδευτικά δίκτυα σ’ αυτές τις περιοχές αποτελούνται κυρίως από τσιμενταύλακες αλλά και από σωληνωτούς αγωγούς.
Τα δίκτυα αυτά κατασκευάστηκαν από το πρόγραμμα Δημοσίων επενδύσεων και από διάφορα προγράμματα , είναι δίκτυα πολύ ακριβά στην κατασκευή τους λόγω του ανάγλυφου του εδάφους και απαιτούν πολύ μεγάλες δαπάνες συντήρησης επειδή πολύ συχνά τμήματα αυτών καταστρέφονται από κατολισθήσεις ή ρηγματώνονται από τις παγωνιές με αποτέλεσμα τις απώλειες νερού.
Η συντήρηση των δικτύων αυτών δεν γίνονταν ποτέ ούτε μπορεί να γίνει αποκλειστικά από τους χρήστες. Οσοι λένε το αντίθετο, ή δεν γνωρίζουν ή ενσυνείδητα αποκρύπτουν την αλήθεια. Είναι πολύ μεγάλες οι δαπάνες σε σχέση με την αρδευόμενη έκταση.
Θα πρέπει λοιπόν οι χρήστες των ορεινών περιοχών αν θέλουν να έχουν αρδευτικά δίκτυα στο μέλλον να συζητήσουν σοβαρά με την Δημοτική αρχή (η οποία δεν πρέπει να λάβει αποφάσεις εν θερμώ) που θα επιβαρύνει τους δημότες με τα έξοδα συντήρησης των αρδευτικών τους δικτύων.
Θα πρέπει όμως και οι κάτοικοι των αστικών περιοχών να έχουν κάποιο αντάλλαγμα αφού σίγουρα θα επιβαρυνθούν για την συντήρηση των αρδευτικών έργων.
Τα νερά των ορεινών περιοχών του Πηλίου είναι εξαιρετικής ποιότητας.
Στην μελέτη που συντάξαμε με τον γεωλόγο κ. Απ. Δημουλά το έτος 2005 «ΥΔΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» έχουν χαρτογραφηθεί όλες οι πηγές του Πηλίου και έχει γίνει ανάλυση του νερού τους.
Στις Δημοτικές ενότητες του Δ. Βόλου υπάρχουν πηγές με αρκετά μεγάλες παροχές και εξαιρετικής ποιότητας νερά τα οποία από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο παραμένουν ανεκμετάλλευτα.
Αυτή την περίοδο που αυτά τα εξαιρετικής ποιότητας νερά χύνονται στην Θάλασσα ο Βόλος υδρεύεται σε μεγάλο ποσοστό από νερά γεωτρήσεων οι οποίες λόγω υπεράντλησης έχουν κακής ποιότητας νερό.
Το περίσσευμα αυτών των πηγών μαζί με το πλεονάζον νερό του φράγματος «ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΚΟ» (άσχετα από τα προβλήματά του τα οποία θα λυθούν) θα μπορούσαν να λύσουν μερικώς το πρόβλημα ύδρευσης του Βόλου.
Θα πρέπει λοιπόν να γίνει και στο Δήμο Βόλου ένα συνολικό σχέδιο διαχείρισης του νερού (Δεν απαιτούνται πολυδάπανες μελέτες αφού όλα είναι καταγεγραμμένα) το οποίο θα τεθεί σε διαβούλευση με όλους τους φορείς και πιστεύω ότι αν τα θέματα τεθούν στη σωστή τους διάσταση, κοστολογημένα με λεπτομέρεια που δεν θα μπορεί να αμφισβητηθεί, και απομονωθούν οι ακραίες φωνές είναι πολύ εύκολο να βρεθεί λύση αποδεκτή και συμφέρουσα σε όλους.
