Από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Κρήτη και από την Πάτρα έως τη Χίο, χιλιάδες καρναβαλιστές βγαίνουν στους δρόμους των χωριών και των πόλεων για να γιορτάσουν τα έθιμα των Απόκρεων.
Σήμερα, τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, οι Έλληνες θα έχουν μία ευκαιρία για να αποφορτιστούν από τα προβλήματα της καθημερινότητας και όσο μπορούν να χαμογελάσουν, να χορέψουν, ξορκίζοντας το» κακό», δηλαδή την κρίση.
Σε λίγες ώρες στην Πάτρα και την Ξάνθη ο βασιλιάς «καρνάβαλος» θα παραδοθεί στην πυρά με τους καρναβαλιστές, κάτω από τη διονυσιακή επιρροή να βροντοφωνάζουν και να χορεύουν.
Αθήνα
Κορυφώνονται σήμερα οι εκδηλώσεις του Δήμου Αθηναίων για τον εορτασμό της Αποκριάς. Έτσι λοιπόν από τις 13.00 το μεσημέρι η Φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων με ρυθμούς Latin βρίσκεται έναντι του σταθμού ΗΣΑΠ Θησείου και την ίδια ώρα η Big Band του Δήμου Αθηναίων στην Πλατεία Μοναστηρακίου.
Το βράδυ στις 19:00 οι Μορφές Έκφρασης κατεβαίνουν στη Διαδρομή της Πλάκας* με καρναβαλικά δρώμενα και γαϊτανάκι και στις 20:00 η μπάντα χάλκινων «Balkana mama» με μπουλούκι καρναβαλιστών στη Διαδρομή της Πλάκας *ζωντανεύει το πλακιώτικο καρναβάλι με αποκριάτικους ρυθμούς.
*Διαδρομή Πλάκας
Μετρό Ακροπόλεως – Σέλλευ – Βύρωνος – Πλ. Αγ. Αικατερίνης – Πλ. Φιλομούσου – Κυδαθηναίων – Αδριανού – Τριπόδων – Φλέσσα (αριστερά) Λυσίου – Μάρκου Αυρηλίου (Αέρηδες) – Αδριανού έως την Πλ. Μοναστηρακίου.
Μαζί με το αποκριάτικο γλέντι που προσφέρει ο Δήμος Αθηναίων, οι καταστηματάρχες της Πλάκας προσφέρουν αποκριάτικο πιάτο με το κρασί του με 4.50€.
Ο Δήμος Αθηναίων θα κλείσει τον κύκλο της αποκριάς την Καθαρά Δευτέρα 27 Φεβρουαρίου με τα καθιερωμένα κούλουμα σε δύο σημεία της πόλης:
-Στον Λόφο του Φιλοπάππου από τις 11.30 κούλουμα με λαγάνες, ελιές και φασολάδα. Μουσική από το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής του Δήμου Αθηναίων και τους Νάντια Καραγιάννη & το Νίκο Καραγιάννη.
– Στο Πάρκο ΚΑΠΑΨ (Τριφυλλίας και Λάμψα – Αμπελόκηποι), από τις 11.00 όπου το πέταγμα του αετού θα συνοδευτεί παραδοσιακό γλέντι σε συνεργασία με την 7η Δημοτική Κοινότητα και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Α. Αμπελοκήπων.
Πάτρα
Για σήμερα στις 14.30 το μεσημέρι έχει δοθεί το ραντεβού για μικρούς και μεγάλους στο ξακουστό καρναβάλι της Πάτρας, με τις παρελάσεις να αναμένονται με μεγάλο ενθουσιασμό.Για τις παρελάσεις έχουν δηλώσει συμμετοχή 138 πληρώματα.
Αρκετά από τα πληρώματα θα συνοδεύονται από δικά τους άρματα, ενώ πηγή της καρναβαλικής έμπνευσης των πληρωμάτων στάθηκαν η οικονομική κρίση και η πολιτική κατάσταση της χώρας.
Ξάνθη
Διαφοροποιημένη θα είναι φέτος, η μεγάλη παρέλαση της Ξάνθης, στην οποία θα συμμετέχουν οι Κόκκινες μαζορέτες Stell Rosse από την Κέρκυρα.
Άρματα και χιλιάδες καρναβαλιστές θα ξεχυθούν στους δρόμους της πόλης, με χρώματα και μουσικές να συνοδεύουν τον Βασιλιά Καρνάβαλο. Μουσική επένδυση από τον Μπάμπη Δαργανάκη. Ένα project που κινείται σε latin και σύγχρονους χορευτικούς ρυθμούς.
Μετά το πέρας της παρέλασης, θα ξεκινήσει ένα μεγάλο πάρτι με τη συμμετοχή μικρών και μεγάλων καρναβαλιστών.
Η «γιορτή του φαλλού» στον Τύρναβο
Με ρίζες στη Διονυσιακή λατρεία, διαφορετική καρναβαλική αντίληψη, χωρίς ταμπού και απαγορεύσεις, το καρναβάλι στον Τύρναβο απευθύνεται σε πιο ψαγμένους επισκέπτες που θέλουν την Καθαρά Δευτέρα να γιορτάσουν χωρίς… ντροπή τη γονιμότητα γύρω από ένα… φαλλό!
Η κορύφωση των καρναβαλικών εκδηλώσεων στον Τύρναβο ξεκινά την τρίτη Κυριακή της Αποκριάς, με πολλές εκδηλώσεις στην πόλη και ολοκληρώνεται την Καθαρά Δευτέρα, με το «μπουρανί», τη «γιορτή του φαλλού», ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στις Διονυσιακές γιορτές και η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Αν και χρονολογείται από το 1898, λόγω του άσεμνου χαρακτήρα του απαγορεύτηκε πολλές φορές από τις εκάστοτε κυβερνήσεις που θεωρούσαν ότι έβλαπτε τα χρηστά ήθη και έθιμα της εποχής, κάτι το οποίο βέβαια δεν πτοούσε τους Τυρναβίτες που το γιόρταζαν ακόμη και… κρυφά!
Από το 1980, όμως, οπότε και επιχειρήθηκε η εκ νέου αναβίωσή του, οι εκδηλώσεις επαναλαμβάνονται σταθερά. Μάλιστα, κάθε χρόνο προσελκύει όλο και περισσότερους επισκέπτες που γνωρίζουν ότι εκεί κάπου στο θεσσαλικό κάμπο μπορούν να γιορτάσουν την Καθαρά Δευτέρα χωρίς ταμπού και περιορισμούς, τρώγοντας την παραδοσιακή χορτόσουπα χωρίς λάδι και πίνοντας άφθονο τσίπουρο και ούζο, υπό τη θέα χιλιάδων πύλινων, ξύλινων και πλαστικών φαλλών, που διακοσμούν την πόλη, μιας και αποτελούν το επίκεντρο της μεγάλης γιορτής.
Φωτιές, άσεμνα τραγούδια με τη συνοδεία πίπιζας και άλλων παραδοσιακών οργάνων, βωμολοχίες, πρόστυχα πειράγματα των περαστικών, χορτόσουπα και φυσικά φαλλοί, συνθέτουν το σκηνικό του μεγαλύτερου και πιο φημισμένου καρναβαλιού της Κεντρικής Ελλάδας που κάθε χρόνο αποτελεί προορισμό όλο και περισσότερων εκδρομέων που φθάνουν ακόμη και τις χιλιάδες…
Αποκριάτικα έθιμα στην Ελλάδα
Διάφορα έθιμα και παραδόσεις έχουν την τιμητική τους αυτές τις ημέρες σε όλη την Ελλάδα και οι Έλληνες τα εφαρμόζουν με τον δικό τους ξεχωριστό τρόπο:
Κρήτη: Στην Κρήτη γιορτάζουν τις ημέρες του καρναβαλιού με ιδιαίτερη ένταση, αφού οι κιθάρες και τα μαντολίνα πρωτοστατούν στις εκδηλώσεις και συνοδεύουν τους μασκαράδες στη μεγάλη παρέλαση. Η παρέλαση αυτή ολοκληρώνεται στην παραλιακή λεωφόρο και καταλήγει σε μεγάλο γλέντι στην πλατεία του Άγνωστου Στρατιώτη.
Ένα από τα κρητικά αποκριάτικα έθιμα είναι και οι «Λεράδες». Οι «Λεράδες» είναι μασκαράδες οι οποίοι φορούν γύρω από τη μέση και τα χέρια μεγάλες κουδούνες και αποτελούν τη συνηθέστερη μεταμφίεση των Κρητικών. Χαρακτηριστική, δε, μάσκα των Κρητικών είναι η «Σιβιανή μάσκα». Αυτή είναι κατασκευασμένη από τη ρίζα του φυτού «Αθάνατος». Ομάδα ανθρώπων φορά τη μάσκα αυτή και περιφέρεται στα σπίτια του νησιού!
Κάρπαθος: Στο νησί της Καρπάθου έχουν ένα ξεχωριστό έθιμο, στο οποίο διακωμωδούν τις δίκες των δικαστηρίων. Εκεί λοιπόν, την Καθαρά Δευτέρα, λειτουργεί το λεγόμενο «Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων». Σ’ αυτό οδηγούνται άνθρωποι που έχουν κάνει άσεμνες πράξεις και χειρονομίες σε κάποιους άλλους, προκειμένου να δικαστούν από τους λεγόμενους «Τζαφιέδες», που είναι οι χωροφύλακες. Η δίκη εξελίσσεται σε γέλια και πειράγματα και καταλήγει σε ένα μεγάλο αποκριάτικο γλέντι.
Καλαμάτα: Στην Καλαμάτα αναβιώνει κάθε χρόνο το παραδοσιακό γαϊτανάκι, το οποίο και λαμβάνει χώρα στην κεντρική πλατεία του χωριού. Ένα από τα χαρακτηριστικά τοπικά αποκριάτικα έθιμα είναι το κρέμασμα της «γριάς Συκούς». Σύμφωνα με την παράδοση, αυτό το έθιμο λαμβάνει χώρα το πρωί της Καθαρής Δευτέρας, στο ίδιο σημείο της πλατείας στο οποίο και κρεμάστηκε η «γριά Συκούς» κατ’ εντολή του Ιμπραήμ Πασά.
Μεσσήνη: Εκεί έχουν ένα χαρακτηριστικό έθιμο, το οποίο και λέγεται «Κυριακή της Τυροφάγο». Σύμφωνα μ’ αυτό, πολλοί μασκαράδες κυκλοφορούν και γλεντούν στους δρόμους, συνοδευόμενοι από οργανοπαίκτες της περιοχής καθώς και της Δημοτικής Φιλαρμονικής. Το έθιμο αυτό λαμβάνει χώρα την Κυριακή πριν από την Καθαρά Δευτέρα, ενώ το βράδυ της ίδιας μέρας οι κάτοικοι συνηθίζουν να ανάβουν φωτιές σε διάφορα σημεία της πόλης, γύρω από τις οποίες κυριαρχεί το γλέντι και ο χορός.
Μεθώνη: Μια πολύ γνωστή μας έκφραση, «Του Κουτρούλη ο γάμος», προέρχεται από το κλασικό αποκριάτικο έθιμο που αναβιώνει κάθε χρόνο στη Μεθώνη. Στο έθιμο αυτό συμμετέχουν δύο άνδρες, όπου είναι και οι νεόνυμφοι και με τη συνοδεία των συγγενών και φίλων τους καταλήγουν στην πλατεία της πόλης για να γίνει ο γάμος. Κατά τη διάρκεια του γάμου διακωμωδούνται διάφορες καταστάσεις και αναφορές τόσο του παρελθόντος όσο και του σήμερα. Αστεία – πειράγματα και σατιρικός χαρακτήρας διακατέχει τον γάμο αυτό, που θα καταλήξει σε ένα τρικούβερτο γλέντι.
Πάτρα: Το καρναβάλι της Πάτρας αποτελεί την πιο γνωστή εκδήλωση της χώρας μας. Στην Πάτρα πραγματοποιούνται κάθε χρόνο διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις την περίοδο των Αποκριών. Την τελευταία εβδομάδα των Αποκριών έχουμε και τον τερματισμό των καρναβαλικών εκδηλώσεων με τις δύο μεγάλες παρελάσεις των αποκριάτικων αρμάτων. Το Πατρινό Καρναβάλι, άλλωστε, μετρά γύρω στα 180 χρόνια ιστορίας. Τις παρελάσεις απαρτίζουν μεγάλα αποκριάτικα άρματα, που συνήθως σατιρίζουν καταστάσεις και πρόσωπα των ημερών μας, αλλά και πλήθος μασκαράδων, τόσο με Πατρινούς όσο και με άλλους απ’ όλη την υπόλοιπη Ελλάδα. Ένα γνωστό και άκρως πατρινό έθιμο είναι και τα λεγόμενα «Μπουρμπούλια». Σύμφωνα μ’ αυτό το έθιμο, γυναίκες μεταμφιέζονται σε ντόμινο, κρύβοντας τόσο το πρόσωπό τους όσο και το σώμα τους, ώστε να έχουν εκείνες την αποκλειστική επιλογή του καβαλιέρου τους και συμμετέχουν σε απογευματινούς χορούς.
Νάξος: Το νησί αυτό αποτελεί τη γενέτειρα του Διονύσου και έτσι ο εορτασμός της Αποκριάς ξεκινά από το πρώτο Σάββατο, κατά το οποίο γίνεται το σφάξιμο των χοίρων. Αποκριάτικο έθιμο αυτού του νησιού είναι και οι «Κουδουνάτοι». Αυτοί είναι άνθρωποι με κάπα και κουκούλα, οι οποίοι περιφέρονται στους δρόμους του νησιού, κάνοντας πολύ θόρυβο και προκαλώντας τους υπολοίπους με άσεμνες χειρονομίες. Μαζί με τους «Κουδουνάτους» κυκλοφορούν επίσης και ο «Γέρος», η «Γριά» και η «Αρκούδα». Στις πλατείες πολλών χωριών του νησιού στήνεται γλέντι με άφθονο κρασί και φαγητό, το οποίο και πλαισιώνεται από οργανοπαίκτες και παραδοσιακά αποκριάτικα τραγούδια.
Κέρκυρα: Στην Κέρκυρα, σαλπιγκτές και τυμπανιστές περιφέρονται στους δρόμους του νησιού, προκειμένου να αναγγείλουν τον ερχομό του «Σιορ Καρνάβαλου». Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς γίνεται η μεγάλη παρέλαση του «Σιορ Καρνάβαλου», η οποία και τερματίζει στην Κάτω Πλατεία, όπου και θα γίνει το κάψιμό του.
Άμφισσα: Στην Άμφισσα, το τελευταίο Σαββατοκύριακο της Αποκριάς, αναβιώνει ο θρύλος του «στοιχειού». Το «στοιχειό» αυτό ξεκινά από την περιοχή της Χάρμαινας και μαζί με εκατοντάδες μασκαράδες κατεβαίνει τα σκαλιά του Άη Νικόλα. Το «στοιχειό της Χάρμαινας» λέγεται ότι αγαπούσε και προστάτευε τους Ταμπάκηδες, που ήταν οι βυρσοδέψες της περιοχής και ήταν αναγκασμένοι να βρίσκονται στη Βρύση μέρα και νύχτα.
Θήβα: Στη Θήβα ένα έθιμο που κρατά από το 1830 είναι και η αναπαράσταση του «Βλάχικου Γάμου». Αυτό λαμβάνει χώρα την Καθαρή Δευτέρα.
Σκύρος: Στο νησί της Σκύρου, κλασικό αποκριάτικο έθιμο είναι ο «γέρος» και η «κορέλα». Ο «γέρος» φοράει χοντρή μαύρη κάπα, άσπρη υφαντή βράκα και έχει στη μέση του 2 – 3 σειρές κουδούνια. Το πρόσωπό του καλύπτεται από προβιά μικρού κατσικιού και, περπατώντας με χορευτικό ρυθμό, καταφέρνει να ηχούν μελωδικά τα κουδούνια που φοράει. Η «κορέλα», η ντάμα του γέρου, είναι ντυμένη με παραδοσιακά σκυριανά ρούχα, με κυρίαρχο χρώμα το άσπρο και καλυμμένο το πρόσωπό της. Το δίδυμο αυτής της σκυριανής Αποκριάς συνοδεύει πολλές φορές και ο «φράγκος». Αυτός ο μασκαράς, ντυμένος με παραδοσιακά ρούχα του νησιού αλλά και παντελόνι, σατιρίζει εκείνους τους Σκυριανούς που έβγαλαν τις βράκες και φόρεσαν παντελόνια (φράγκικα).
Ιωάννινα: Εκεί, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, γιορτάζουν οι λεγόμενες «Τζαμάλες». Αυτές είναι μεγάλες φωτιές, όπου πλήθος μεταμφιεσμένων χορεύει γύρω τους σε διπλές και τριπλές σειρές.
Πρέβεζα & Άρτα: Και στις δύο αυτές περιοχές, κάθε χρόνο πραγματοποιείται το λεγόμενο «Καρναβάλι των γυναικών». Σ’ αυτό συμμετέχουν αποκλειστικά μεταμφιεσμένες γυναίκες, οι οποίες και περιφέρονται στους δρόμους με τη συνοδεία αρμάτων.
Μακεδονία: Εκεί, κάθε χρόνο πραγματοποιούνται, οι λεγόμενοι «Κουδουνοφόροι Τράγοι». Αυτοί είναι ομάδες μεταμφιεσμένων, ντυμένοι με μαύρες γιδοπροβιές και τέσσερα πολύ μεγάλα σιδερένια κουδούνια. Όπως περιφέρονται στους δρόμους, προκαλούν αναστάτωση και θόρυβο, ενώ παράλληλα τραγουδούν και με γοερή φωνή.
Σέρρες: Στον Νομό Σερρών αναβιώνει το έθιμο του «Καλόγερου». Τη γιορτή αυτή αρχίζουν οι Αναστενάρηδες με απόκρυφη μυσταγωγία και συμμετέχουν και οι μίμοι, οι οποίοι συγκροτούν τον θίασο: ο Βασιλιάς, το Βασιλόπουλο, ο καπιστράς, ο καλόγερος, η νύφη, η μπάμπω και το εφταμηνίτικο, οι γύφτοι με την αρκούδα και, τέλος, οι Κουρούτζηδες (φύλακες).
Ξάνθη: Στην Ξάνθη αναβιώνει το έθιμο «Κάψιμο του Τζάρου». Σύμφωνα με τη λαϊκή μας παράδοση, ο «Τζάρος» ήταν ένα ανθρώπινο ομοίωμα που βρισκόταν τοποθετημένο πάνω σε πουρνάρια. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, καιγόταν στο κέντρο της πλατείας, προκειμένου οι κάτοικοι της περιοχής να μην έχουν το καλοκαίρι ψύλλους. Αυτό το έθιμο προέρχεται από τους πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης. Το όνομα «Τζάρος» προήλθε από τον ήχο που έκαναν τα πουρνάρια όταν καίγονταν (τζ –τζ). Μετά το κάψιμο του «Τζάρου» τη σειρά τους παίρνουν αμέτρητα πολύχρωμα πυροτεχνήματα.
Χίος: Από νωρίς σήμερα το πρωί ξεκίνησαν οι αποκριάτικες εκδηλώσεις στη Χίο. Στις 12.00 το μεσημέρι πραγματοποιήθηκε η παρέλαση των 10 αρμάτων, με την πολιτική κατάσταση της χώρας μας να έχει την τιμητική της στην σάτιρα.
Αλευρομουτζουρώματα στο Γαλαξίδι
«Εμπόλεμη ζώνη» χαρακτηρίζουν την πόλη οι κάτοικοι αλλά και οι επισκέπτες το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας. Ντόπιοι, χωρισμένοι σε ομάδες, μάχονται μεταξύ τους στοχεύοντας, ο ένας τον άλλον, με αλεύρι και χρωματιστή σκόνη. Η συνήθεια έμεινε στην ιστορία ως «αλευροπόλεμος» ή αλλιώς «αλευρομουτζουρώματα».
Οι «αντίπαλοι» θα ξεκινήσουν στις 3 το μεσημέρι από τους κεντρικούς δρόμους της πόλης και θα καταλήξουν στο λιμάνι όπου γίνεται το «μουτζούρωμα» και το «αλεύρωμα». Υπάρχουν σακούλες με φούμο και με αλεύρι. Απ’ το μουτζούρωμα δεν γλιτώνει κανείς, όποιος βρεθεί στο δρόμο τους «παίρνει» μια γεύση απ’ το τι εστί «αλευρομουτζουρώματα».
Το έθιμο της Μόστρας
Τα Θυμιανά φημίζονται για το έθιμο της Μόστρας. Οι ρίζες αυτού του εθίμου χάνονται στον Μεσαίωνα.Κάποτε στην περίοδο της Αποκριάς, την Παρασκευή της Τυρινής, καθώς οι Θυμιανούσοι γλεντούσαν έφθασαν στα παράλια του χωριού κουρσάροι πειρατές. Αφήνοντας το γλέντι όταν το έμαθαν οι Θυμιανούσοι κίνησαν προς την παραλία.
Έστησαν ενέδρα στους πειρατές και στην μάχη τους κατατρόπωσαν. Οι χωριανοί μεθυσμένοι από τη χαρά της νίκης κρέμασαν τους αιχμαλώτους στην πλατεία του χωριού και τους άφησαν να μοστράρουν, ενώ συνέχισαν το γλέντι τους μέχρι την άλλη μέρα το πρωί.
Zougla.gr
