Σημαντικά αρχαιολογικά δεδομένα φέρνουν στο φως τα εντυπωσιακά τμήματα οικοδομημάτων μυκηναϊκής εποχής που αποκαλύπτονται σταδιακά στα Πευκάκια, δημιουργώντας εύλογα ερωτήματα στα οποία αναμένεται να δώσει απαντήσεις η εξέλιξη της αρχαιολογικής έρευνας. Συγκεκριμένα, τα δύο εντυπωσιακά τμήματα τοίχων που χρονολογούνται στον 14ο π.Χ. αιώνα, δηλαδή στην ακμή της μυκηναϊκής περιόδου, θα είναι το επίκεντρο της αρχαιολογικής έρευνας που θα πραγματοποιηθεί κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Τα εντυπωσιακά αυτά ευρήματα βρίσκονται στα όρια της ανασκαφικής τομής που έχει πραγματοποιηθεί εκτός των ορίων της μαγούλας Πευκάκια και οδηγούν τους αρχαιολόγους στην οδό της περαιτέρω διερεύνησης των δεδομένων που προκύπτουν και συνδέονται συνειρμικά με το λιμάνι απ’ όπου απέπλευσε η Αργώ. Τα μυκηναϊκά στρώματα εντοπίζονται κάτω από επιχώσεις της ελληνιστικής εποχής και είναι αρκετά κατεστραμμένα από τις νεότερες επεμβάσεις. Στην παρούσα φάση ανασκάπτονται δυο τουλάχιστον οικιστικές μονάδες. Εκτός από την κεραμική σε συγκεκριμένους χώρους έχει εντοπιστεί μεγάλη ποσότητα θαλάσσιων οστρέων, ανάμεσα στα οποία υπάρχει μεγάλη ποσότητα από πορφύρες (θαλάσσια όστρεα τα οποία επεξεργάζονταν για την παραγωγή κόκκινου χρώματος), λίθινα εργαλεία, ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα ειδώλια. Σε ένα θραύσμα αγγείου διαπιστώθηκε μάλιστα η ύπαρξη σφραγίσματος, το οποίο ανήκει στο κυπριακό σύστημα γραφής. Σημεία γραφής, δηλαδή τέσσερις παράλληλες εγχαράξεις που συμβολίζουν τον αριθμό 4, βρέθηκαν και στη βάση κύλικας.
Η πρώτη ανακοίνωση για τα πολύ σημαντικά δεδομένα που προκύπτουν από τις ανασκαφικές έρευνες στα Πευκάκια έγινε στο πλαίσιο του πρόσφατου Συνεδρίου για το Αρχαιολογικό έργο στην περιοχή, που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, από την Δρ. Αρχαιολόγο Ανθή Μπάτζιου-Ευσταθίου, Προϊσταμένη της ΙΕ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Λάρισας. Όπως αναφέρει η κ. Μπάτζιου-Ευσταθίου, η οποία είναι υπεύθυνη των ανασκαφών «η χερσόνησος Πευκάκια, βρίσκεται στο Β.Α. άκρο της αρχαίας Δημητριάδος και αποτελεί το δεξιό κέρας του βόρειου λιμανιού της. Σ’ αυτή την χερσόνησο βρίσκεται ο ομώνυμος προϊστορικός οικισμός που κατοικήθηκε από την Τελική Νεολιθική περίοδο (τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ.) και καθ’ όλη τη διάρκεια της εποχής του Χαλκού, δηλαδή κατά τις επόμενες δυο χιλιετίες. Κατά τη διάρκεια της Ελληνιστικής εποχής η περιοχή που καταλαμβάνει ο προϊστορικός οικισμός περιλήφθηκε στα όρια της αρχαίας Δημητριάδος».
Ανασκαφές πάνω στη Μαγούλα Πευκάκια
Tα μυκηναϊκά λείψανα από τα Πευκάκια «έγιναν γνωστά ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα όταν δημοσιεύθηκαν αγγεία που προέρχονταν κυρίως από τάφους της περιοχής και τότε βρίσκονταν στην ιδιωτική συλλογή Περ. Aποστολίδου. Αργότερα τα ευρήματα αυτά δωρήθηκαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου και συμπεριελήφθησαν στην Έκθεση» υπογραμμίζει η Προϊσταμένη της ΙΕ΄ ΕΠΚΑ. Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Χρ. Τσούντας και οι σπουδαίοι Άγγλοι αρχαιολόγοι A. J. B. Wace M. S. Thompson σημειώνουν στα Πευκάκια την ύπαρξη σημαντικού μυκηναϊκού και προμυκηναϊκού οικισμού.
O Aπ. Aρβανιτόπουλος αναφέρει ότι ο χώρος ανεσκάπτετο ήδη από πεντηκονταετίας από τυμβωρύχους αλλά και από εργάτες που έστειλε να σκάβουν χωρίς επίβλεψη ο Bαλ. Στάης (1901) κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στο Διμήνι. Το 1957 ο καθηγητής Δ. P. Θεοχάρης πραγματοποίησε στρωματογραφική έρευνα στη δυτική πλαγιά της Μαγούλας, όπου διαπιστώθηκε η αλληλουχία των πολιτιστικών φάσεων καθώς και ανασκαφή πάνω στην κορυφή της, όπου ανακάλυψε ένα μυκηναϊκό κτίριο. Oι ανασκαφές πάνω στη Mαγούλα Πευκάκια συνεχίστηκαν κατά την περίοδο 1967-1977 από ομάδα Γερμανών αρχαιολόγων υπό τη διεύθυνση του Vl.Milojčić με τη συνεργασία του Δ. P. Θεοχάρη.
Ερευνες εκτός των ορίων της Μαγούλας Πευκάκια
H παλαιότερη μαρτυρία για ανασκαφή οικημάτων μυκηναϊκής εποχής εκτός των ορίων της μαγούλας Πευκάκια, ανήκει στον Απ. Aρβανιτόπουλο ο οποίος αναφέρει ότι τα εντόπισε κοντά σε ναό της Kυβέλης χωρίς όμως να δίνει ακριβείς πληροφορίες όσον αφορά την τοπογραφία του χώρου. Για τον λόγο αυτό, δεν ήταν δυνατό να προσδιοριστεί με ακρίβεια η θέση των αρχιτεκτονικών λειψάνων που θα μας πρόσφερε ίσως σημαντικές πληροφορίες για την έκταση του οικισμού, ούτε υπάρχουν φωτογραφίες και σχέδια των ευρημάτων. Τα πρώτα βέβαια στοιχεία για την ύπαρξη μυκηναϊκού οικισμού εκτός των στενών ορίων της μαγούλας Πευκάκια εντοπίστηκαν κατά την περίοδο 1986-1991, σε δημόσια έκταση στα Ν.Α. της μαγούλας, κάτω από στρώματα της ελληνιστικής πόλης της Δημητριάδος. Η ανασκαφή συνεχίζεται ως συστηματική πλέον από το 2006 και εξής με την οικονομική στήριξη του Ινστιτούτου για την Προϊστορία του Αιγαίου (INSTAP) και του Ιδρύματος Ψύχα. «Στην ανασκαφή πολύτιμος βοηθός είναι ο Δρ. Αρχαιολόγος Γρ. Στουρνάρας, ενώ συμμετέχουν ασκούμενοι φοιτητές του Αρχαιολογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η βοήθεια και την κατανόηση της Προϊσταμένης της ΙΓ΄ ΕΠΚΑ κ. Αργ. Ιντζεσίλογλου και της συναδέλφου κ. Π. Τριανταφυλλοπούλου είναι πολύτιμες για τη συνεργασία και την επίλυση τρεχόντων προβλημάτων που προκύπτουν σε μια ανασκαφή» αναφέρει η υπεύθυνη των ερευνών.
Η γεωφυσική θέση των Πευκακίων καθόρισε τον άξονα της ανάπτυξης του οικισμού. Από τη νεολιθική εποχή και στη συνέχεια κατά την εποχή του Χαλκού, 3η, 2η χιλιετία π.Χ., εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό σταθμό που επικοινωνούσε με περιοχές όπως η Θράκη, τα παράλια της Μακεδονίας, η Μικρά Ασία, οι Κυκλάδες και η νότια Ελλάδα. «H συμβολή της ανασκαφής αυτής στην έρευνα είναι σημαντική, διότι για πρώτη φορά τεκμηριώθηκε η ύπαρξη του μυκηναϊκού οικισμού έξω από τα στενά όρια της Μαγούλας Πευκάκια. Πεποίθηση, κάποιων τουλάχιστον από τους Γερμανούς μελετητές, ως το 1986 ήταν ότι δεν υπήρχε μυκηναϊκός οικισμός εκτός των ορίων της μαγούλας, ενώ για την κεραμική που εντοπίσαμε σε ορισμένα σημεία σε ανασκαφές στη Δημητριάδα, πίστευαν ότι είχε αναμιχθεί στο χώμα που είχε ληφθεί από τη μαγούλα Πευκάκια και χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή πλίνθων σε κτίρια της ελληνιστικής πόλης» επισημαίνει η κ. Μπάτζιου-Ευσταθίου.
Σύνδεση με την αρχαία Ιωλκό
Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία μέχρι στιγμής δίνουν την εικόνα δυο ή τριών οικιστικών μονάδων με κάθε επιφύλαξη για τα αποτελέσματα, καθώς η έρευνα θα συνεχιστεί και το τμήμα που έχει μέχρι στιγμής αποκαλυφθεί δεν είναι επαρκές για τη εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων ως προς την έκταση, τον χαρακτήρα και τις λειτουργίες των οικοδομημάτων. Ο τρόπος κατασκευής και τα πλάτη των τοίχων που κυμαίνονται από 0,50- 1,10 μ. είναι ενδεικτικά για τον διαφορετικό προορισμό των χώρων. «Η ανωδομή πάνω από τις λίθινες κρηπίδες, ήταν χτισμένη με πλιθιά ενώ τα δάπεδα είναι όλα από πατημένο πηλό με εξαίρεση το δάπεδο ενός χώρου, το οποίο εν μέρει είναι πλακόστρωτο. Η πλειονότητα της κεραμικής χρονολογεί τα κτίρια στον 14-13ο αι. π. Χ. ενώ υπάρχουν και πρωιμότερα αγγεία. Η μελλοντική έρευνα σε βάθος θα διαφωτίσει τις παλαιότερες φάσεις κατοίκησης. Όπως έδειξε η μελέτη της στρωματογραφίας σ’ αυτή τη θέση, ο οικισμός είχε επεκταθεί έξω από τα όρια της Μαγούλας ήδη από την Mέση εποχή του Χαλκού, δηλαδή από τα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ.» σημειώνει η ομιλούσα.
Η ανασκαφική έρευνα και η δημοσίευση του μυκηναϊκού υλικού από τα Πευκάκια έχει μεγάλη σημασία για την ιστορική εξέλιξη, τη σχέση και τη σύνδεση ή την αλληλεξάρτηση των τριών μυκηναϊκών οικισμών του κόλπου του Βόλου. Ο μυκηναϊκός οικισμός στα Πευκάκια, μαζί με τους οικισμούς του Κάστρου (Παλιά) Βόλου και του Διμηνίου αποτελούν τα τρία σημαντικότερα κέντρα της εποχής στην περιοχή του Βόλου, όπου βρισκόταν το μεγάλο μυκηναϊκό κέντρο της Ιωλκού. «Πιστεύουμε ότι τα αίτια της εγκατάλειψης του μυκηναϊκού οικισμού στα Πευκάκια θα πρέπει να αναζητηθούν στο συνδυασμό των παραγόντων που επηρέασαν πολλούς σύγχρονους οικισμούς κατά το τέλος του 13ου αι.-αρχή 12ου αι. π.Χ. Βέβαιο είναι ότι δεν μπορούμε να ισχυριστούμε καταστροφή από πυρκαγιά. Ο χρόνος εγκατάλειψης του οικισμού των Πευκακίων όπως έχουμε αναφέρει και παλιότερα συμπίπτει με το χρόνο εγκατάλειψης και του ανακτορικού κέντρου στο Διμήνι, ενώ ο μόνος μυκηναϊκός οικισμός που εξακολουθεί να κατοικείται ως το τέλος της μυκηναϊκής περιόδου και έχει συνέχεια προς τις μεταγενέστερες περιόδους, είναι ο μυκηναϊκός οικισμός στο Κάστρο του Βόλου, στα Παλιά» εκτιμά η Προϊσταμένη της ΙΕ΄ ΕΠΚΑ.
Το σημαντικό είναι ότι «αρχίζει να αποκαλύπτεται σε έκταση ο μυκηναϊκός οικισμός που αποτελούσε πιθανότατα το λιμάνι της Ιωλκού, ούτως ώστε να αποκτήσουμε πληρέστερη γνώση των μυκηναϊκών οικισμών του Βόλου, δεδομένου ότι δυστυχώς μέχρι σήμερα η εικόνα είναι ετεροβαρής» προσθέτει η ίδια. Η σύνδεση του μυκηναϊκού οικισμού στα Πευκάκια με το μυθολογικό κύκλο της Αργοναυτικής εκστρατείας, δηλαδή με το χώρο όπου ναυπηγήθηκε και απ’ όπου απέπλευσε η Αργώ, είχε γίνει ήδη από την αρχαιότητα εφ’ όσον στα νομίσματα της αρχαίας Δημητριάδος, η οποία από τον 2ο αι. π.Χ. έως τον 3ο αι. μ.Χ. υπήρξε η έδρα του Κοινού των Μαγνήτων, απεικονίζεται η πλώρη πλοίου που συνοδεύεται από την επιγραφή ΑΡΓΩ ΜΑΓΝΗΤΩΝ. Ο χώρος αυτός συνδέεται με τη ναυτική παράδοση της περιοχής και διατηρεί ακόμα και σήμερα τον αλιευτικό, ναυπηγοεπισκευαστικό και εμπορικό του χαρακτήρα.
