Του Κώστα Πώποτα*
Επειδή η ζωή πρέπει να συνεχίζεται παρά την τρομοκρατία, δεν θα εστιάσω προς ώρα στις Βρυξέλλες – αν και παρά τα φαινόμενα έχω τουλάχιστο ένα πολύ βάσιμο λόγο να ανησυχώ για τα όσα συμβαίνουν εκεί.
Θα επιστέψω λίγο στο χρόνο και στα σχετικά τοπικά διαδραματισθέντα. Διάβασα τις 20 του μηνός στο ρεπορτάζ για την επίσκεψη του Γραμματέα του ΕΠΑΜ κ. Καζάκη τις προτάσεις που ανέπτυξε για την «επανεκίνηση» της οικονομίας σε ένα 24ωρο. Συνοπτικά οι προτάσεις ήταν: 1. κηρύσσουμε το χρέος επαχθές και το αγνοούμε στο μέλλον, 2. Μοιράζει η κυβέρνηση 5-6 δις στα φτωχά βαλάντια και κατόπιν 3. Μειώνει η κυβέρνηση στο μισό τους φόρους για να εξοικονομήσουμε τα 5-6 δις που ρίξαμε στην αγορά.
Ομολογώ ότι η πρόταση θα με έριχνε σε βαθιά περίσκεψη … αν δεν γνώριζα ότι απέχει παρασάγγας του να είναι πρωτότυπη! Δεν ξέρω αν ο κ. Καζάκης είχε και στο παρελθόν μορφώσει αντίστοιχες προτάσεις, αλλά κατά σύμπτωση 10 ακριβώς μέρες πριν, και ο Σούπερ Μαριο (δεν το λέω σκωπτικά διότι το πιστεύω ακράδαντα) είχε πει στην καθιερωμένη συνέντευξη τύπου (αυτή την ίδια όπου νεαρά διασημότης των 15΄΄ του είχε επιτεθεί με χαρτοπόλεμο) ότι η ιδέα αυτή είναι ενδιαφέρουσα. Βεβαίως ο Ντράγκι δεν διεκδίκησε την πατρότητα της ιδέας και τόνισε ότι η Κεντρική Τράπεζα δεν εξέτασε θεσμικά την ιδέα, αν όμως αναδιφήσει κανείς τις ακριτομυθίες του τελευταίου χρόνου θα διαπιστώσει ότι πέραν της ποσοτικής χαλάρωσης, ο κεντρικός τραπεζίτης έχει συχνά φλερτάρει με την ιδέα του “helicopter money” του «χρήματος εξ ελικοπτέρου».
Η ιδέα παρίσταται απλή : Η Κεντρική Τράπεζα κόβει νέο χρήμα εκ του μηδενός (πούσαι Ραχήλ να με ακούσης!) και το πιστώνει στο λογαριασμό του κάθε Ευρωπαίου προκειμένου ο τελευταίος να το σμπρώξει στην αγορά ή έστω να ξεχρεωθεί. Θαυμάσιο μέτρο θα έλεγαν όλοι, αν και είμαι σίγουρος ότι ο κ. Καζάκης δεν το εννοούσε για τον πάσα ένα Ευρωπαίο αλλά αποκλειστικά δια τον Ελληνα πτωχό, αν κρίνω από το γεγονός ότι ήθελε να το εφαρμόσει η ελληνική κυβέρνηση το μέτρο αυτό. Πλήν όμως η ελληνική κυβέρνηση – όπως μάθαμε λόγω Ραχήλ – δεν μπορεί να κόψει χρήμα παρά μόνο κέρματα!
Βέβαια όντως για να είναι αποτελεσματικό το μέτρο θα πρέπει να διατεθούν περισσότερα κονδύλια στις χώρες με τις περισσότερες ανάγκες αλλά και στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του (κάτι σαν αναρχοκομμουνισμός δηλαδή) . Και εδώ αρχίζουν τα πρακτικά δύσκολα ιδίως ώστε να μπορέσεις να εφαρμόσεις την ιδέα στο πρώτο 24ωρο! Πως θα προσδιορίσεις τις ανάγκες του καθενός ώστε να προσαρμόσεις το αναλογούν ποσό; Διότι αν διαθέσεις το ίδιο ποσό σε όλα τα φτωχά βαλάντια το ατομικό όφελος θα προκύψει από το πόσο βεβαρυμένο είναι το παρελθόν του καθενός. Καθώς επιπλέον όπως είπαμε, τουλάχιστο στην ευρωζώνη, μόνο η Κεντρική Τράπεζα μπορεί να κόβει και να μοιράζει μονέδα – πλήν όμως ο Σούπερ Μαριο δεν είναι διόλου αρμόδιος ούτε και διαθέτει τα μέσα να διαπιστώσει ποιος είναι αληθώς πτωχός.
Τώρα βέβαια για να λέμε την αλήθεια, αν η ιδέα ήταν όντως εφαρμόσιμη θα είχε βρεί το δρόμο της. Λέω αν διότι δεν είναι και φρεσκαδούρα, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο μπαμπάς της δεν είναι άλλος από τον Μίλτον Φρίντμαν (Δ.Μ. θα σε δω χαρούμενο σήμερα στο ΦΒ), ναι, ναι τον κακό μονεταριστή ο οποίος τόπε το ’60 ήδη. Και για να μη νομίζετε ότι η ιδέα έχει καρπίσει μόνο στο στρατόπεδο των νεοφιλελευθέρων, και ο Κόρμπυν, ο νυν επικεφαλής των Βρετανών Εργατικών, το είχε ως παντιέρα του για την κατάλυση των καθεστηκυιών οικονομικών ιδεών.
Βέβαια για να πώ του στραβού το δίκιο, οι δυσκολίες που προανέφερα δώσαν βάση για να δημιουργηθεί ένα ενδιαφέρον κίνημα το «Ποσοτική Χαλάρωση για το Λαό» (όχι στην Ελλάδα, για να μη το συγχέουμε με κινήματα άρνησης πληρωμής) το οποίο επεξεργάσθηκε εναλλακτικές, για παράδειγμα τον άμεσο δανεισμό των κρατών από την Κεντρική Τράπεζα προκειμένου για την άμεση χρηματοδότηση των νοικοκυριών η οποία Τράπεζα αυθωρεί θα ακύρωνε ή χάριζε το χρέος (άλλο ταμπού αυτό).
Αλλά και στην περίπτωση αυτή δεν ξέρω πόσο αποτελεσματικό θα ήταν το μέτρο σε μια οικονομία που παράγει λίγα και εισάγει πολλά. Διότι αν το ισοζύγιο πληρωμών είναι ελλειματικό όπως το λέει η Τράπεζα της Ελλάδος, το «ελικοπτερικό χρήμα» θα ωφελούσε σε πολύ μικρό ποσοστό την εγχώρια οικονομία ενώ θα διοχετευόταν πολλαπλάσια στις αντίστοιχες απόπου εισάγουμε οτιδήποτε κινείται, τρώγεται, πίνεται, ντύνει, στολίζει, ομορφαίνει.
Και εν πάσει περιπτώσει καθώς πολύ γρήγορα ξοδεύεται το ακόπως αποκτηθέν χρήμα το ζήτημα είναι τι ακολουθεί μετά. Διότι αν δεν ακολουθήσουν δομικά μέτρα που να φέρουν ανάκαμψη και ανάπτυξη, οι γερμανικοί φόβοι για ασύνδετο υπερπληθωρισμό μπορεί να επαληθευτούν η τα δαιμόνια της Βαϊμάρης να ξυπνήσουν. Διότι αν ακολουθηθεί το μέτρο της μείωσης της φορολογίας με την ελπίδα της ανάκτησης των ποσών που διατέθηκαν από ελικοπτέρου, «ζήσε Μάη μου να φάς τριφύλλι»!
Αν πάντως ένα τέτοιο μέτρο πρέπει να ενσωματωθεί στην οικονομική εργαλειοθήκη, πρέπει να γίνει όχι ως πυροτέχνημα, όπως η απόσυρση αυτοκινήτων – για την οποία τίποτε δεν μάθαμε από τις προηγούμενες – αλλά ως συστηματικό εργαλείο και για τις μέλλουσες περιπτώσεις συνανθρώπων που πέφτουν σε ένδεια ώστε να μην δημιουργούνται απόκληροι αλλά και να έχει ουσιαστικό αντίκρυσμα. Αλλοιώς θα είναι κάτι σαν βιβλιάριο απόρων κορασίς, και ο Μπόστ δεν είναι πια σ΄αυτό τον κόσμο για να μας το εξηγήσει.
*οι τοποθετήσεις του γράφοντα είναι προσωπικές και δεν εκφράζουν θέσεις του οργάνου στο οποίο υπηρετεί
